Fietsen over het spoor in Spanje en Portugal

Toen wij 17 jaar geleden naar de bergachtige wijnregio de Priorat in Catalonië verhuisden kwam ik al vrij snel tot de conclusie dat hier fietsen een onmogelijke opgave was. Veel te steil, veel te vermoeiend. Nergens fietspaden, véél te gevaarlijk! In Andalusië, waar we na 5 jaar naar toe verhuisd zijn was dit niet anders. Wonend op een heuvel van 220 meter hoog was fietsen in het ‘pre-elektrische’ tijdperk geen optie voor deze dame.

Ik fiets weer

Maar sinds kort wonen we aan zee, aan de Costa de la Luz. En hier is het plat. Dus fiets ik voor het eerst weer naar de kleine buurtwinkeltjes en de kroeg. Je voeten op de pedalen, de wind in je haar, mens, ik was vergeten hoe fijn dat is!

Fietsen over verlaten spoorlijnen in Spanje en Portugal

Zoals je weet zijn Spanje en Portugal in vergelijking met Nederland niet heel fietsvriendelijke naties. In de steden zie je tegenwoordig wel steeds meer fietspaden maar op het platteland, in de glooiende heuvels en in de bergen moet je de smalle wegen delen met gemotoriseerde snelheidsduivels.

De Vía Verdes in Spanje en de Ecopistas in Portugal

Hier in Zuid Europa is er echter een verrukkelijk fenomeen wat wij in Nederland dan weer nauwelijks kennen: De Vía Verde (in Spanje) en de Ecopista (Portugal).
Vías Verdes & Ecopistas, of ‘Groene Wegen’ in Spanje en Portugal zijn oude spoorlijnen die zijn omgevormd tot fiets- en wandelpaden. Er zijn in Spanje over het hele land verspreid nu al zo’n 135 Vías Verdes met een totale lengte van 3.400 kilometer. Portugal heeft tot nu toe ongeveer 30 Ecopistas met een totale lengte van meer dan 1.000 kilometer.

Vías Verdes en ecopistas langs water!

Misschien zit het in mijn Nederlandse roots, fietsen langs het Stadskanaal, peddelen langs de Friese meren en de Dokkumer Ee, maar landschappen met water; een kanaal, een rivier, de kust, daar word ik heel erg blij van. Ik heb dus met de klok mee door heel Spanje en Portugal de twaalf mooiste spoortrajecten voor je geselecteerd waar je langs water fietst, hieronder lees je er alles over!

Meer dan 7.600 kilometer verlaten spoorlijnen

In Spanje en Portugal zijn veel spoortrajecten die niet meer gebruikt worden of zelfs na de aanleg ervan nooit in gebruik zijn genomen. In 1993 telde Spanje meer dan 7.600 km niet gebruikt spoor! Wat een geweldig idee om hier fietspaden van te maken. Hartstikke fijn, duurzaam en nog veilig ook!  Naast het aanleggen en onderhouden van de routes houdt men zich ook bezig met de restauratie en hergebruik van de oude treinstations. Je vindt hier nu restaurantjes, barretjes, fietsverhuur en je kunt er soms ook overnachten. Helemaal leuk!

NB: Ik ben erg fan van reizen per trein, het landschap aan weerszijden is namelijk altijd zo ‘schoon’, de horizon niet vervuild door snelwegen en tankstations. Afgelopen november heb ik mijn langste treinreis ever gemaakt: Helemaal van Cádiz naar Utrecht en weer terug – bijna 90 uur onderweg…

En Ardanza brengt je er!

Bij elke fietsroute zie je de link naar de Ardanza reis die je naar dit traject (of in de buurt ervan) brengt. Uiteraard helpen we je bij het huren van fietsen en regelen we transfers ter plekke.

Praktische informatie voordat je op de fiets springt!

Informeer jezelf tevoren goed over de fietsroute, het soort pad, de afstand, de hoogteverschillen en de voorzieningen onderweg. Op de (helaas nog alleen Spaanstalige) website van de Vía Verdes vind je onder het kopje ‘datos practicos’ per wandeling actuele info over fietshuur, gidsen en transfers. (in het Spaans). Wandeling 11 en 12 in Portugal hebben een engelstalige website.

Let op: veel van de oude spoorlijnen lopen door tunnels. En in die tunnels is het soms pikkedonker en meestal een heel stuk frisser dan in de zonneschijn. Neem een zaklamp en een vest mee. Een ander handig weetje: een spoortraject kent niet een enorm hoogteverschil maar verval is er zeker. Meestal was het transport van goederen vanuit het binnenland naar de kust, dus van hoog naar laag. Handig om rekening mee te houden waneer je besluit welke kant je op fietst.

De twaalf allermooiste Vías Verdes en Ecopistas van Spanje en Portugal!

Tien Vías Verdes in Spanje

1. Fietsen of wandelen door de ’Vallei van de Beren’ 
Vía Verde Senda del Oso – Asturië (36 km)

Deze Vía Verde loopt door de Asturische dalen van de Proaza, Quirós, Santo Adriano en Teverga, die samen de zogenaamde ‘Berenvalleien’ vormen omdat ze het toevluchtsoord zijn van een van de laatste populaties van de Cantabrische bruine beer. Dit is een gebied waar vroeger mijnbouw plaats vond en doorweven is met oude spoorlijnen. Het goed bewegwijzerde pad met diverse picknickplaatsen brengt je door prachtig Asturië, doorsneden door rivieren, met kalkstenen berghellingen met steeneiken, fraaie uitzichten en charmante dorpjes. In totaal 36 km die je kunt starten in Trubia of Proaza tot Entrago. Lees er meer over (in het Spaans) en in het Engels

2. Door groene valleien naar de Cantabrische kust
Vía Verde del Pas in Cantabrië (35km)

In het altijd groene Cantabrië kun je in de Pasiega vallei een route fietsen over de oude spoorlijn langs de rivier de Pas. Startpunt is op 178 meter bij het dorpje Ontaneda in de omgeving van het Cabárceno Natuurpark. Je daalt af richting de kust naar Astillero, op 10 minuten (met de auto) van de hoofdstad van Cantabrië, het fraaie en gezellige Santander. Onderweg kom je langs de Nestlé fabriek in La Penilla, die de lucht vult met de bedwelmende geur van chocolade. De prehistorische grotten van Monte Castillo in Puente Viesgo en het Puente Real Aquaduct uit 1885 zijn een bezoek waard. Lees er meer over (in het Spaans). Fietsen huur je bij BicisdelPas.
Lees er meer over in het engels 

3.  Onweerstaanbaar natuurschoon in Baskenland en Navarra
Vía Verde del Plazaola (45 km)

Het traject van de voormalige Plazaola treinverbinding tussen Navarra en Gipuzkoa is een imponerend natuurmonument. Tussen de lommerrijke heuvels met beuken- en eikenwouden kronkelde hier tot de sluiting halverwege de 20e eeuw onvermoeibaar een smalspoortreintje. Vandaag de dag zijn meer dan 77 van de oorspronkelijke 84 km omgezet in een Vía Verde, een spectaculaire route voor natuurliefhebbers en rustzoekers. Lees er meer over (in het Spaans) 
Startpunt: Pamplona.

4. Van de Sierra de La Demanda naar de Ebro
Vía Verde de Rio Oja, La Rioja (40km)

Decennialang waren Haro, de wijnhoofstad van La Rioja, en het zuidelijk gelegen ski-oord Ezcaray met elkaar verbonden door een trein. De Vía Verde Rio Oja heeft een groot deel van die route uit de vergetelheid gehaald. Nu kun je vanuit Ezcaray, waar het oude station nu een leuk restaurant is een route van 38 kilometer fietsen of lopen die de Sierra de Demanda met de Ebro-vallei verbindt door mooiste landschappen van La Rioja, langs de Camino de Santiago, de rivier de Oja, door wijngaarden en langs bodega’s! Lees er meer over (in het Spaans) 

5. Van vulkanen naar de Costa Brava
Vía Verde Carrilet – Catalonië (40km)

Deze route van 40 kilometer is dezelfde route waarlangs de oude Catalaanse smalspoorlijn (de carrilet) vroeger Girona en Sant Feliu de Guíxols met elkaar verbond. Deze schilderachtige route doorkruist drie regio’s en 12 steden en volgt de valleien van de rivieren Fluvià, Brugent en Ter van Olot naar Girona. Onderweg passeert u prachtige landschappen en oude kastelen. De route begint in het vulkanische gebied Garrotxa en volgt de oude smalspoorlijn door de Vall d’en Bas – ‘het Zwitserland van Catalonië’ – om uit te komen in de Ter vallei en de weilanden van Salt en Girona. Mooie tussenstops onderweg zijn het met portieken overdekte hoofdplein in Amer, halverwege Olot en Girona en het middeleeuwse stadje Anglés. Lees er meer over (in het Spaans) 

6. Langs kristalhelder water en door 44 tunnels, Aragón en Catalonië
Vía Verde de la Val de Zafán (83km)

Van de voormalige spoorlijn La Val de Zafán is 83 km hersteld als Vía Verde. Dit pad brengt je langs kristalheldere rivierbeddingen naar de grote rivier de Ebro door de regio’s Matarraña in Teruel en Terra Alta en Baix Ebre in Catalonië. Prachtige fietstocht door spectaculaire landschappen met viaducten en 44 tunnels.
Beginpunt: Estación de La Puebla de Híjar, provincie Zaragoza, regio Aragón. Lees er meer over. (in het Spaans)

7. Het ‘wilde oosten’ van Spanje
Vía Verde de Ojos Negros, Teruel, Aragón & Valencia (121 km)

De langste Via Verde van Spanje met 184 km totaal begint in het mijnstadje Ojos Negros in Teruel (Aragón) en eindigt in Sagunto in de regio Valencia. In het eerste gedeelte, in Aragón fiets je 121 kilometer door lege, uitgestrekte ‘wild-west’ kartslandschappen, door vruchtbare valleien, langs rivieren en langs de lagune van Cañizar, een van de grootste zoetwaterwetlands in het binnenland van Spanje. Meer water vind je bij het stadje Cella: oude Romeinse kanalen en de grootste artesische bron van Europa. Een verplichte stop is Teruel, door Unesco uitgeroepen tot werelderfgoed vanwege haar prachtige Mudejar-kunst. Deel 2 van deze route leidt je door de regio Valencia. Lees er meer over (in het Spaans) 

8. Korte route door olijfgaarden in Jaén, Andalusië
Vía Verde Guadalimar (16km)

Over de oude spoorlijn Linares-Baeza – Utiel, die nooit in gebruik is genomen, strekt deze Via Verde zich uit over 15,3 km, van het station Linares – Baeza tot Horcajo in Begijar. Deze Vía Verde brengt je langs de rivier de Guadalimar door de eindeloze en karakteristieke olijfgaarden van Jaen. Via vruchtbare laaglanden langs de Guadalquivir naar het noorden waar je een prachtig panoramisch uitzicht hebt op de bergketen Sierra Mágina. Lees er meer over (in het Spaans)

 9. Over het olijfoliespoor in het hart van Andalusië
Vía Verde del Aceite (128 km)

De ‘olijfolieroute’ is de langste Vía Verde van Andalusië. Deze 128 km lange route loopt door Jaén en het natuurpark de Sierra Subbetica in Córdoba. Door een prachtig heuvellandschap met eindeloze olijfboomgaarden, ruige rotsen en kleine witte dorpjes. Je fietst langs twaalf stationnetjes en over dertien stalen viaducten. Er zijn in deze route ook zeven ‘pasarelas’, houten wandelvlonders en een druipsteengrot vol vleermuizen. in het Laguna Honda Natuurreservaat kun je paarse gallinules en witkopeenden bewonderen.
Startpunt: Las Fuentezuelas bij de stad Jaén. Lees er meer over (in het Spaans) 

10. Langs beekjes en verlaten ijzermijnen
Vía Verde de la Sierra Morena, Andalusië (19 km)

Een van de andere bijzondere Vía Verdes in Andalusië is die van de Sierra Norte de Sevilla. Tussen het station Cazalla-Constantina en Cerro del Hierro kun je fietsen en wandelen over de voormalige spoorlijn die ooit de spoorlijn tussen Zafra en Sevilla met de ijzermijnen van Cerro del Hierro verbond. Het natuurmonument Cerro del Hierro, de oude, verlaten ijzermijnen is een bijzonder natuurgebied, hier vind je, tussen de groene heuvels en riviertjes, een grillig karstlandschap met merkwaardige, rode rotsformaties. Lees over de Sierra Norte in mijn blog.  Lees over deze wandeling (in het Spaans) 

Twee Ecopistas in Portugal

11. Langs de rivier en door wijngaarden in het midden van Portugal 
Ecopista do Dão (49 km)

Ecopista do Dão in Centro de Portugal is niet alleen de langste, met 49 kilometer, maar wellicht ook de mooiste Ecopista van Portugal. Het fietspad begint vanuit Santa Comba Dão en volgt de loop van de rivier de Dão. Elke kromming in de rivier is een bocht in het pad met telkens prachtig uitzicht, op bergen begroeid met eiken, kurkeiken en kastanjebomen, wijngaarden en kleine dorpjes. Lees er meer over 

12. Langs de grens tussen Spanje en Portugal
Ecopista do Rio Minho (46km)

De Minho rivier vorm de grens tussen Portugal Noord en Galicië. Aan de Portugese kant kun je 46 kilometer lang over het oude spoorwegtraject fietsen of wandelen tussen Caminha en Vila Nova de Cerveira. Een route door beschermd natuurgebieden als de riviermondingen van de Minho en de Coura, langs visgebieden, door akkers en ‘Vinhos Verde’ wijngaarden met onderweg panoramische uitzichten over de rivier. En haar eilandjes. Onderweg kom je langs historische stadjes als Monção, Valença en het kasteel van Cerveira en kun je uiteraard ook een tochtje over de rivier maken met een van de ‘carochos’ – de traditionele boten van de Minho. Lees er meer over