Portugal, een introductie

Portugal, gelegen in het westen van het Iberisch Schiereiland, is met een oppervlakte van ruim 91.000 km2 ruim 2,5 keer zo groot als Nederland en heeft iets meer dan 10 miljoen inwoners. Lissabon, de hoofdstad, is de grootste stad van Portugal en de meeste Portugezen wonen in en rondom de steden Lissabon en Porto en de kuststreek daartussen. De Alentejo is de grootste regio van het land, met een oppervlakte zo groot als Nederland en slechts 500.000 inwoners. Het landschap in het zuiden is zacht glooiend, met een paar berggebieden en afwissend met bossen, landbouw en wijngaarden. Het noorden is bergachtiger en groen, met rivieren, zoals de beroemde Douro rivier en het nationale park van Portugal: Peneda- Geres. Porto en Braga vormen hier de grote steden met mooie oude centra. De hoogste berg van Portugal is de Torre met bijna 2.000 meter en ligt in het centrum van Portugal in het natuurpark Serra da Estrela.

De geschiedenis en haar sporen

Van prehistorie tot de 19e eeuwse Romantiek

In de buurt van Evora, in de Alentejo, bevinden zicht interessante kunstwerken uit de megalithische periode, de steencirkels van Xerez en van Almendres en de grote Dolmen van Zambujeiro zijn goede voorbeelden ervan. De Romeinen hebben in Portugal een waardevolle erfenis achtergelaten zowel op het gebied van kunst en cultuur als in de bouwkunde en de architectuur. Van alle bruggen, wegen, villa’s, tempels en bronnen zijn de ruïnes van Coímbriga en van Miróbriga en de Romeinse tempel van Évora de bekendste. De Arabische cultuur heeft invloed gehad op de taal, de kunst en de traditionele beroepen en is het duidelijkste zichtbaar in het zuiden van Portugal. Bij de kastelen van Alcácer do Sal en van Silves en Mértola, om maar een paar voorbeelden te noemen. Middeleeuwen: De tijd van de eerste koningen van Portugal was ook de tijd van de kathedralen. De Sé de Braga is de oudste, maar ook in Porto, Coimbra, Viseu, Guarda, Lissabon, Évora en Silves vindt u qua architectuur unieke voorbeelden van dit waardevolle religieuze erfgoed van Portugal.

In het jaar 1143 werd Portugal als natie geboren. Om het territorium te beschermen en te veroveren werden kastelen en forten gebouwd. De wieg van dit land was Guimaraes, met haar indrukwekkende kasteel. meer naar het zuiden liggen de forten van Óbidos en Almourol – een bolwerk van de tempeliers in het midden van de rivier de Taag. Op de grens met Spanje vindt u verdedigingswerken in Bragança, lmeida, Marvao en Elvas. De Route van de jodenwijken in Belmonte en Castelo de Vida brengt u langs overblijfselen van de Sefardische gemeenschappen, naast die in de Serra da Estrela en in Tomar.

Ontdekkingsreizen en welvaart

Op last van de koningen en uit christelijke overwegingen bevoeren de Portugezen in de 16e eeuw de zeeën waarbij ze nieuwe zeeroutes en werelden ontdekten. Met de rijkdommen die ze op die reizen vergaarden bouwden ze grote monumenten en symbolen van macht en voorspoed zoals het Mosteiro de dos Jeronimos, de kloosters van Batalha en Alcobaça en het Convento de Cristo in de regio Lissabon en de Torre de Belem in Lissabon zelf, allen behorende tot Unesco Wereld Erfgoed. Met het goud uit Brazilië en de specerijen uit het oosten was Portugal in de 18e eeuw een welvarend land. Deze rijkdommen zijn terug te vinden in de Barokke kunst die u vind u in het klooster van Mafra, de basiliek van Estrela in Lissabon, het Sanctuarium de Bom Jesus in Braga, het Sanctuarium des Remédios in Lamego en het klooster van Sao Francisco in Porto. De 19e eeuw was de tijd van de Romantiek, met neoklassieke en en neomanuelijnse paleizen zoals het Palacio da Bolsa in Porto, en de sprookjespaleizen en parken in Sintra, net buiten Lissabon.

Cultuur, de steden

Lissabon

De hoofdstad van Portugal, Lissabon, de witte stad, zou gesticht zijn door Odysseus. Dat is een legende, maar zeker is wel dat de Feniciërs al 1200 jaar v. Chr. op deze plek waren en het Alisubbo (heerlijke baai) noemden. De Portugese hoofdstad ligt niet alleen aan een prachtige baai – de brede monding van de Taag – maar is ook een geweldige stad voor een korte vakantie. In 1755 werd een groot deel van de stad verwoest door een aardbeving en daarop volgende branden , maar op de puinhopen werd in rap tempo een nieuwe stad gebouwd. Daardoor is Lissabon nu een schitterende combinatie van oude en nieuwe architectuur. De wijk Baixa vormt het centrum van Lissabon en het laagst gelegen gedeelte met haar rechte straten die uitkomen aan de mondig van de rivier de Taag. Naast ruime pleinen en gezellige winkelstraten vindt u hier een aantal musea, theaters. Vele restaurants en terrasjes.  Alfama is de oudste wijk van Lissabon die gespaard werd tijdens de aardbeving van 1755 en de overstromingen die daarop volgden. Het is een pittoreske wijk met nauwe, kronkelende straatjes en trappen. Dit is de wijk waar elke avond in diverse cafe’s de traditionele fado muziek gespeeld wordt. De beroemde tramlijn 28 brengt u helemaal naar boven naar het kasteel Sao Jorge.

Porto

Porto, de tweede stad van Portugal en een van de oudste steden van Europa, ontstond in de Middeleeuwen op de noordelijke oever van de rivier de Douro. Zes imposante bruggen verbinden Porto met Vila Nova de Gaia op de zuidelijke oever, de bakermat van de Portwijn. Porto is een stad van talloze kerken, veelal in barokke bouwstijl, maar ook met monumenten uit de middeleeuwen en bijzondere architectuur uit het verleden. Een stad van pleinen, lanen, parken, nauwe straatjes en een schijnbare voortdurende verkeerschaos. Een stad van klassieke cafés en ‘tearooms’, ambachtelijke winkels en werkplaatsen, hectische winkelcentra. Porto is ook de stad waar vanaf zo rond 1925 boeiende, moderne architectuur werd gerealiseerd en waar de afgelopen decennia de befaamde Porto school van de architectuur is verankerd. De oudste wijk van Porto is Ribeira, die aan de rivier de Douro ligt. Vele portboten meren hier in de haven aan, om vervolgens naar Vila Nova de Gaia te gaan. De gevels van de huizen aan de kade leveren een mooi plaatje op. De smalle straten, steegjes en lokale markten geven het gevoel dat de tijd hier heeft stil gestaan..

Coimbra

Coimbra is de derde stad van Portugal, na Lissabon en Porto. Het is een oude stad. Al in de tijd van de Romeinen werd dit gebied bewoond. Gedurende de Middeleeuwen was Coimbra meer dan een eeuw de hoofdstad van Portugal. De stad ligt aan de Rio Mondego. Coimbra is beroemd om haar fadomuziek, de Fado de Coimbra, die vooral door studenten wordt gespeeld en gezongen.  De oude binnenstad, met zijn smalle en steile steegjes, is gevuld met oude bouwwerken, kathedralen en fadohuizen. In het eeuwenoude Mosteiro de Santa Cruz liggen de eerste koningen van Portugal begraven. De Universiteit van Coimbra is de oudste en één van de grootste universiteiten van Portugal. De Biblioteca Joanina van de universiteit is een prachtige bibliotheek in barokstijl. Ook de botanische tuin van de universiteit, één van de oudste ter wereld, is een bezoekje waard.

Viseu

Viseu, stad aan de de rivier de Pavia, een zij arm van de Mondego gelegen, kan zich qua charme zeker meten met het beroemdere Coimbra. De oude stad ligt in de schaduw van de laat Gotische kathedraal met haar mooie plein, hier vindt u fraaie gotische waterspuwers turend uit 16e eeuwse huizen, smalle straatjes en doorgangen met wapenschilden uitgehouwen in graniet. De oude stadspoort, de Porta do Soar, het sfeervolle Praça do Rossio met haar lindebomen, de berglucht, heerlijke wijnen uit de regio en de beroemde keuken maken dit een heel aantrekkelijke stad.

Évora

Évora, de hoofdstad van Alto Alentejo, is een prachtige kleine stad met monumentale architectuur. U vindt er fraaie pleinen en een 6 km lange stadsmuur uit de 14e eeuw. Toen de Romeinen in de 2e eeuw v. Chr. de stad koloniseerden was Évora al een zeer oude nederzetting. In 416 is de stad overgegaan in handen van de Visigoten. in 711 veroverden de Moren de stad. Na de Reconquista is de stad enige tijd hoofdstad van Portugal geweest. De akropolis is het oudste gedeelte van de stad. Een van de mooie pleinen is het Praça do Giraldo, het plein is door arcaden omgeven. Hier ligt de 16e eeuwse renaissance kerk van de H. Antonius. Op het kathedraal plein vindt u de vroeg gotische kathedraal 12de–13de eeuw met vele kunstwerken Een ander beroemd monument is de Diana Tempel uit de 2de eeuw n.C., met kapitelen en zuilen. Het is de best bewaarde tempel van Portugal. Op een drie meter hoog gemetseld podium staan nog veertien slanke corintische zuilen. Het is het enige overblijfsel van het Romeinse forum. Évora was in de “gouden tijd” een stad die kunstenaars uit Vlaanderen, Italië en Spanje aantrok, die ook tot haar glans wilden bijdragen. Er zijn zoveel sporen van die roemrijke tijd, dat de UNESCO de stad als werelderfgoed van de mensheid heeft erkend.

Guimarães

Een van pareltjes van het noorden is het Middeleeuwse stadje Guimarães. Het stadje heeft ongeveer 50.000 inwoners, waarvan veel studenten, en ligt op een kleine 50 km van de havenstad Porto, waarnaar het land werd vernoemd. Guimarães ligt in een relatief weinig bezocht gedeelte van het land en heeft niet alleen een mooie naam, maar ook een prachtig oud koloniaal centrum. De stad werd in de 9e eeuw na Christus gesticht. Guimarães speelde een belangrijke rol in de formatie van het land en geldt als de geboorteplaats van de Portugese identiteit. Sinds 2001 is Guimarães Unesco werelderfgoed en de stad is een van de belangrijkste historische steden van Portugal. Het oude koloniale centrum is goed bewaard gebleven en er zijn veel traditionele huizen en paleizen te bewonderen. Vooral het oude stadhuis en het paleis van de hertogen van Bragança zijn een bezoekje waard.

Silves

Silves is een prachtig Middeleeuws stadje in het zuiden van Portugal, in de Algarve. De stad wordt gedomineerd door een imposant Moors kasteel, dat vanaf een heuvel over de stad uitziet.Een niet te missen bezienswaardigheid is het imposante, donkerrode Moorse kasteel, het Castelo de Silves, dat boven de stad uittorent. Naast het kasteel staat de middeleeuwse kathedraal van Silves, Sé Catedral de Silves, dat wordt gezien als het belangrijkste gotische bouwwerk van de Algarve. Silves is al sinds de middeleeuwen beroemd om haar sinaasappelboomgaarden, die rond de stad liggen.

Natuurparken, bergen, vogelreservaten en Iberische wolven…

In Portugal zijn meer dan 20 natuurparken, uiteenlopend van kleine tot zeer uitgestrekte gebieden, met zeer diverse landschappen, hieronder noemen we een paar:

Peneda-Gerês

In het uiterste noorden van Portugal ligt het Parque Nacional da Peneda-Gerês. Het werd in 1971 in het leven geroepen en is het oudste natuurpark van Portugal. Het heeft een oppervlakte van zo’n 72.000 ha. en grenst direct aan het Spaanse Parque Natural Baixa Limia – Serra do Xurés. Samen vormen ze een natuurgebied van zo’n 100.000 ha. Hier vindt u een ongerept landschap met eeuwenoude dorpjes, pijnboom bossen, loofbomen, snelstromende beekjes en watervallen. Door het park lopen vier woeste bergketens (Peneda, Soajo, Amarela en Gerês), die vooral bestaan uit graniet. Echt hoog zijn ze niet; slechts een enkele top komt uit boven de 1500 meter.

Serra da Estrela

In de Serra de Estrela vindt u de hoogste bergen van Portugal (tot 2.000 meter) het grootste gedeelte van dit gebied is uitgeroepen tot Parque Natural. U vindt hier imponerende, steile hellingen, merkwaardige rotsformaties en kale plateaus in combinatie met groene valleien, watervallen en authentieke bergdorpen. Ook de fauna is zeer afwisselend, van olijfbomen en tamme kastanjes tot lariksen en sparren op de hoger gelegen plateaus. Het afwisselende landschap van de Serra da Estrela is verrassend door haar woeste schoonheid, lieflijke cultuurlandschappen en oorspronkelijkheid. Een goed netwerk aan gemarkeerde wandelpaden slingert door dit onherbergzame landschap. De rivieren Alva, Zêzere en Mondego ontspringen in de Serra da Estrela. Het park beslaat een oppervlak van ruim 100.000 hectare en is daarmee het grootste natuurpark van Portugal.

Parque Natural do Douro Internacional

In het noordoosten van Portugal wordt de grens tussen Portugal en Spanje gevormd door de Douro en haar zijrivier de Águeda. In beide landen is deze grenszone uitgeroepen tot natuurpark: in Portugal in 1998 (Douro Internacional) en in Spanje in 2002 (Arribes del Duero). In totaal vormt dit een natuurgebied van ruim 190.000 ha, waarvan ruim 85.000 ha op Portugees grondgebied. De Serra da Estrela, de westelijke uitloper van het Castiliaans scheidingsgebergte, is sinds 1976 natuurpark. Het beslaat een oppervlak van ruim 100.000 hectare en is daarmee het grootste natuurpark van Portugal.

Parque Natural da Arrábida

Even ten zuiden van Lissabon ligt op het schiereiland van Setúbal een schitterend kustgebergte: de Serra da Arrábida. In 1976 werd het een natuurpark. Het heeft een oppervlak van 11.000 ha land en 6000 ha zee. Bij de havenstad Setúbal komt de rivier de Sado uit in de Atlantische oceaan. De monding vormt een estuarium dat van groot belang is als broed- en overwinter plaats voor vele vogelsoorten. Het werd dan ook in 1980 uitgeroepen tot natuurreservaat en is nu een internationaal erkend ‘wetland’. Het beslaat een oppervlakte van zo’n 24.000 hectare.

Parque Natural do S.W. Alentejano e Costa Vicentina

De schitterende kuststrook tussen Sines in de Alentejo en Burgau in de Algarve werd in 1995 uitgeroepen tot natuurpark. De overheid wilde hiermee voorkomen dat de Portugese zuidwestkust ten prooi zou vallen aan projectontwikkelaars. “Algarve-achtige” toestanden moesten worden voorkomen. Het park, met een oppervlak van ruim 60.000 ha land en bijna 30.000 ha zee, is van belang als trekgebied en overwinterplaats voor veel vogelsoorten. Er zijn wandelroutes uitgezet, zoals de bijna 350 kilometer lange Rota Vicentina, en u vindt hier mooie baaitjes en prachtige, stille baaitjes. In het uiterste zuiden vindt u de Cabo de São Vicente. omgeven door woeste rotsen.