Monumentaal Salamanca

De allereerste keer dat ik in Salamanca was is zeker 40 jaar geleden. Ik studeerde aardrijkskunde, was een jaar of twintig en ging in mijn uppie op Interrail vakantie naar Portugal. Op de terugweg had ik een overstap in Salamanca, waar ik een nacht moest wachten op mijn aansluiting. Ik belandde ergens op een feestje en dronk in de vroege ochtend met een duf hoofd, maar danig onder de indruk, een koffietje op het allermooiste plein dat ik ooit gezien had… 

De hoogtepunten van Salamanca

Afgelopen week was ik terug in Salamanca en logeerde in de Parador met fabelachtig uitzicht op de stad.  Nu ben ik ouder, wijzer en bedaarder en ging op mijn gemak uitgebreider kennis maken met deze wonderschone stad aan de Tormes rivier.

Salamanca, de negen mooiste bezienswaardigheden en zes restaurant tips!

1. De Plaza Mayor van Salamanca

Voor mij is dit zonder twijfel een van de mooiste pleinen van Spanje. Dit barokke plein, ontworpen door de architect José Benito de Churriguera, omgeven door een zuilengang van arcaden. Het werd gebouwd tussen 1729 en 1755 en is het middelpunt van Salamanca voor inwoners en bezoekers als ontmoetingsplaats en om te genieten van de gastronomische specialiteiten van de regio op een van de vele terrassen. Dit is waar de inwoners grote evenementen vieren. Het is een van de belangrijkste trekpleisters van Salamanca.

2. De twee kathedralen van Salamanca

Bijzonder aan Salamanca is dat dit een van de weinige Spaanse steden is met twee kathedralen, de oude en de nieuwe, die naast elkaar zijn gebouwd. Eenmaal binnen is het gemakkelijk om te weten in welke je bent, want de oudste bevindt zich op een lager niveau. Dit omdat, ten tijde van de bouw de straat zich op die hoogte bevond.

De Oude Kathedraal werd gebouwd tussen de 12e en 13e eeuw en heeft prachtige muurschilderingen zoals die van San Martín, of het 15e-eeuwse hoofdaltaarstuk, bestaande uit drieënvijftig gotische panelen.  In het midden bevind zich de ‘Virgen de la Vega’, de beschermheilige van Salamanca, een uniek houten beeldhouwwerk, bedekt met verguld brons.

Beklim de Toren van de Haan

In de kathedraal moet je zeker even de ‘Torre del Gallo’ (de ‘Toren van de Haan’) beklimmen. Dit is de koepel van de Kathedraal en vanaf hier kun je de stad van bovenaf bekijken en van heel dichtbij de versiering op de top bewonderen, die lijkt op visschubben. Bovenop staat een windwijzer met een haan. Vandaar die naam…

Je kunt met hetzelfde kaartje naar de Nieuwe Kathedraal, gebouwd tussen 1513 en 1733. Deze heeft als belangrijk kenmerk de vele gebrandschilderde ramen. In de hoofdbeuken kun je prachtig houtsnijwerk zien van Juan de Juni, Mariano Benlliure en middeleeuws houtsnijwerk, zoals de ‘Cristo de las Batallas’ in de altaarstukken van Churriguera.

Maffe bezienswaardigheid

Maar een van de meest merkwaardige en maffe bezienswaardigheden van de kathedraal bevindt zich niet binnen, om deze te vinden moet je naar de Noordgevel gaan en speuren naar iets vreemds… Zie je ‘m? Jawel, het is een astronaut in steen uitgehouwen… en nee, het is niet dat die eeuwen geleden al bestond, hij werd in 1992 toegevoegd als onderdeel van een restauratie.

3. Universiteit van Salamanca, de twee na oudste van Europa

Vlak voor de hoofdingang van de kathedraal ligt een prachtig plein, de Patio de las Escuelas, met daarop het standbeeld van Fray Luis de León. Hier, omgeven door prachtige monumenten en onder de oude bomen, waan je je eeuwen terug in de tijd. (Tip: Mocht je ooit in Salamanca zijn tijdens de Semana Santa, de heilige week voor Pasen, dan is dit dé plek als je de processies wilt zien).

Aan dit plein bevind zich het hoofdgebouw van de grootste openbare instelling van Salamanca, haar Universiteit. Gesticht in 1218 en waar vandaag de dag nog steeds elk jaar duizenden jongeren van over de hele wereld heen komen om te studeren. Het is de oudste universiteit van Spanje en de op twee na oudste van Europa.

De eerste vrouwelijke student en eerste vrouwelijke professor ter wereld

Bijzondere wapenfeiten: Hier, aan deze universiteit studeerde de eerste vrouwelijke universiteitsstudent ter wereld: Beatriz Galindo, “la Latina” (rond 1485). Daarnaast doceerde hier ’s werelds eerste vrouwelijke universiteitsprofessor, Luisa de Medrano, tijdens het academisch jaar 1508-1509.

4. Bibliotheek van de Universiteit van Salamanca

De bibliotheek van de Universiteit van Salamanca bestaat uit twee gedeelten: de ‘Escuelas Mayores’ en de ‘Escuelas Menores’. In de eerste is de platereske gevel indrukwekkend (zoek naar de beroemde gebeeldhouwde kikker!) en het klaslokaal van Fray Luis de León, met de kansel waar deze 16e-eeuwse dichter, Augustijner monnik, theoloog en academicus colleges gaf. 

De hemel van 1480

Maar nog indrukwekkender is de Escuelas Menores, met een imponerende binnenplaats met portieken en de “Cielo de Salamanca“. Dit is een muurschildering uit 1480, toegeschreven aan Fernando Gallego, waarop astrologische motieven zijn afgebeeld en die diende als pedagogische methode om astrologie te onderwijzen. Wát een plek om student te zijn!

Het kunstwerk was oorspronkelijk bedoeld voor de bibliotheek, maar werd later verplaatst naar deze locatie. Slechts een derde van het originele schilderij is helaas overgebleven, de rest is verloren gegaan na een gedeeltelijke instorting.

5. Casa Lis – Art Noveau en Art Deco museum

Dit is een van de kleurrijke verrassingen van de stad, waarvan het historische centrum voornamelijk bestaat uit zandstenen façades. Hier, in dit pand, tref je een explosie van kleuren in de ontelbare glas-in-lood ramen. De bouw van dit unieke pand werd in 1905 voltooid voor Don Miguel de Lis en, nadat het verschillende keren in privé handen belandde, is nu eigendom van het stadsbestuur en is hier het Art Noveau en Art Deco museum gevestigd.

Als architectonische elementen valt het gebruik van ijzer en glas op. Het is een van de weinige voorbeelden van modernistische architectuur in deze renaissancestad. Mis het uitzicht over de rivier niet en bewonder vooral ‘s nachts de buitengevel, wanneer kleur en licht van Casa Lis een uniek schouwspel tovert. Museum Casa Lis 

6. Puente Mayor del Tormes

Ik ben gek op steden die aan een rivier liggen, en het oversteken van de Puente Mayor del Tormes, de oude Romeins brug gebouwd in de tweede helft van de 1e eeuw, is dan ook een van de activiteiten hoog op mijn lijstje. Deze kloeke brug van meer dan 300 meter lang is door de eeuwen heen herbouwd en gerepareerd vanwege verschillende overstromingen van de rivier de Tormes. Vanaf de overkant, in het park aan de rivieroever hebt je een geweldig zicht op Salamanca en haar monumenten.

Beroemde schelmenroman uit 1554: ‘El Lazarillo de Tormes’ 

Aan het begin van de brug bevindt zich het oudste standbeeld van de stad, in de vorm van een stenen zwijn, en een metalen standbeeld dat ‘El Lazarillo de Tormes’ verbeeld, het boek waarin dit zwijn wordt genoemd* 

* “El Lazarillo de Tormes” is een van de belangrijkste werken uit de Spaanse literatuurgeschiedenis en wordt beschouwd als de eerste moderne Europese ‘schelmen’ roman. Het is een anoniem gepubliceerd werk dat voor het eerst verscheen in 1554 in Spanje. Het is een picareske roman, wat betekent dat het de avonturen en tegenslagen volgt van een schelmachtig personage dat zich door de samenleving worstelt.

Het verhaal wordt verteld door Lázaro de Tormes, een jonge jongen van lage afkomst, die verschillende meesters dient in zijn zoektocht naar een beter leven. Het boek geeft een satirische kijk op de samenleving van die tijd en bekritiseert onder andere de hypocrisie van de kerk en de corruptie van de adel.

7. Kerk en klooster van San Esteban

Nog zo’n prachtig monument wat je niet mag overslaan. Vanaf het plein kun je de monumentale gevel van de platereske en barokke kerk bewonderen, maar laat het daar niet bij, want het interieur, met het barokke hoofdaltaarstuk van Churriguera is ook zeker een bezoek waard. 

Bij de kerk hoort een klooster en het hele complex behoort toe aan de Dominicaanse orde, die zich hier in de 13e eeuw vestigde. Binnen kun je de ‘Kloostergang van de Koningen’, de ‘Trap van Soto’ en de kapittelzalen bezoeken. Je waant je terug in de 16e eeuw en ziet voor je geestesoog Sint Ignatius van Loyola en Santa Teresa, die hier toen woonden, door de zalen lopen. Tegenwoordig is hier een luxe hotel gevestigd!

8. De Clerecía en haar torens

Salamanca heeft niet alleen twee kathedralen, maar ook twee universiteiten! De Clerecía, gebouwd in de 17e en 18e eeuw als ‘Real Colegio del Espíritu Santo, de la Compañía de Jesús’ – het ‘Koninklijk College van de Heilige Geest van de Sociëteit van Jezus’, huisvest sinds 1940, ‘la Universidad Pontificia’, “Ponti”, voor de salmantinos, de inwoners van Salamanca.

De torens van de Clerecía, Salamanca aan je voeten

De ingang van de Patio de los Estudios, die toegang geeft tot de kerk, is echt spectaculair, en ga niet weg zonder de 198 treden van de ‘Scala Coeli’, de ‘trap naar de hemel’ te beklimmen. Vanaf deze torens heb je uitzicht over heel Salamanca en de wijde omgeving. Tussen de twee torens is een balkon, waardoor je verschillende uitkijkpunten hebt. Zeer de moeite van de klim waard.

9. Casa de las Conchas – Huis van de Schelpen

De gevel van dit huis is een van de iconen van de stad. Tegenover de Clerecía verbergt dit paleis een hele les in gotische kunst in zijn architectuur, met zijn grote ramen en wapenschilden, waaronder die van de familie Maldonado boven de hoofdingang. Een van haar leden, Rodrigo Maldonado de Talavera, liet dit paleis vanaf 1493 bouwen.

Intrigerend zijn de meer dan 300 schelpen die de gevel sieren. De reden voor de decoratie is niet bekend, hoewel sommige geleerden het in verband brengen met het feit dat deze familie behoorde tot de Orde van Santiago.  Ga zeker ook even op de binnenplaats de put in het midden en de waterspuwers te bekijken, met het uitzicht op de torens van de Clerecía. 

Zes restauranttips in Salamanca!

Het is teveel om al het bovenstaande in een dag te bekijken en je kunt niet in Spanje zijn zonder te genieten van een uitgebreide lunch; ‘La comida’, wat hier de hoofdmaaltijd is (met daarna, als het kan een siestaatje..). Spanjaarden eten ‘s avonds laat natuurlijk ook nog een hapje, de ‘cena’, vaak iets lichts, of een paar tapa’s.

1. Restaurant Origen: Vlak om de hoek van het Plaza Mayor vind je dit gastronomische restaurant, met fraaie, verfijnde gerechten en verrassende ingrediënten. De specialiteit is gerechten met Iberico ham uit de nabijgelegen dehesa maar ik at er een verrukkelijke vegetarisch menu, vergezeld van prachtige ecologische wijnen. Aanrader! Adres: Calle Sánchez Barbero nº11, tel: 923 17 69 62. https://origen-restaurante.com/
2. Vinodiario: Een kleine wijnbar in het historische centrum, ideaal voor kwaliteits-tapas met goede wijn. Aanbevolen gerechten zijn onder andere gewokte kikkererwten, ‘Secreto Iberico’ hamburgers, salades en huisgemaakte desserts zoals cheesecake. Adres: Plaza de los Basilios 1 Tel.: +34 923 61 49 25. vinodiario.co
3. Corte y Cata: Dit restaurant in de buurt van de universiteit serveert tapas of complete menu’s tegen redelijke prijzen, ongeveer 25 euro p/p. Populaire gerechten zijn onder andere ossenhaas, jamón iberico, pulpo (inktvis), zalm tataki en kabeljauw, samen met lokale wijnen. Adres: Calle Serranos 1 Tel.: +34 923 05 53 42 corteycata.es
4. Tapas 2.0 y 3.0: Twee nabijgelegen restaurants met traditionele tapas van prima kwaliteit. Patatas bravas, chipirones fritos (gefrituurde inktvis), berenjenas con salsa de queso (aubergine met kaassaus), canelones de rabo de toro, huevos revueltos con trufa (omelet met truffel), cabrito deshuesado (geit), merluza con almejas en salsa (heek) Adressen: Calle Sanchez Barbero 9 en Calle Felipe Espino 10 grupotapas.com
5. Restaurante Mencia: Hier is de specialiteit  bacalao (kabeljauw) en men serveert deze vis wel op twintig verschillende manieren! Ook lekker zijn de salades, paddestoelen van het seizoen, kroketten en huisgemaakte desserts. Adres: Calle Grillo 11 Tel.: +34 923 21 37 18 restaurantemencia.com
6. Vida & Comida: Een trendy eetgelegenheid met zorgvuldig bereide gerechten, prachtig opgediend. Populaire gerechten zijn onder andere carpaccio van varkensvlees, risotto ‘Mercedes Benz’, “tú y yo” aardappelen, octopus kroketten en Iberische wang met parmentier. Adres: Plaza Santa Eulalia 11 Tel.: +34 923 28 12 36 vidaycomida.com

Ardanza brengt je naar Salamanca!

In dit promotiefilmpje van Salamanca en haar omgeving zie je beroemde dorpjes als Mogarraz, de dehesa, de Sierra de Francia, de Sierra de Gredos – allemaal te bezoeken tijdens de Ardanza rondreis Midden Spanje en de Ardanza reis van Noord naar Zuid Spanje: de Ruta de la Plata!